Wat kunnen we toch veel leren van fabels. Natuurlijk niet dat we alle nieuwe narratieven van de politieke partijen als fabels moeten bezien. Daarvoor zijn ze in Den Haag te serieus bezig met onze toekomst. Ik bedoel de fabels van lang geleden. Die ooit zijn opgeschreven door Indiërs, Grieken en later Romeinen. Met een korte vergelijking tussen hoe dieren zich gedragen, krijgen we als lezer een wijze les. De favoriet voor mij om deze tijd te bejegenen is die van de haas en het schildpad.
Als drukdoende hazen zie je de ministers op het politieke toneel paraderen. Overal in het land verschijnen ze met ferme pas om het transitie-evangelie te prediken. “De grote verbouwing begint nu”, roepen ze eenstemmig op een bouwterrein, op een boerenerf of bij een rioolzuiveringsinstallatie. De foto’s zien er potsierlijk uit. Of beogen ze aandoenlijk te zijn? De boodschap is overal gelijk: met haastige spoed zijn we op tijd klaar voor 2030.
Ondertussen sjokt de schildpad voort. Met het doel duidelijk voor ogen, gebruikt hij zijn kracht: voortsjokken in een gestaag en gelijkmatig tempo. Zonder gehijg en heen-en-weer-gejakker komt voor hem de eindstreep als vanzelf in zicht. “Festina Lente” (dat is Oudgrieks voor “haast je langzaam”) was niet voor niets het motto van keizer Augustus. Hoe goed zou deze attitude niet passen bij de huidige dienaren van de Kroon? Zie immers hoe de restanten van het Colosseum nog altijd duurzaam op hun plek staan. Tegenover deze pracht van bestendigheid vliegen de daken van de Nederlandse voetbaltempels ons om de oren.
Natuurlijk zijn er meer dierdichten die ons blijven inspireren. Bijvoorbeeld van de egel en de vos. Isaiah Berlin heeft in het midden van de 20e eeuw (naast zijn beroemde essay over de twee vrijheden) beschreven hoe deze dieren ons iets kunnen leren over strategie. Dit naar de simpele versregel van de Griekse dichter Archilochus: “De vos weet van alles, maar de egel weet één groot iets.”
Ik moet ook denken aan het verhaal over de krekel en de mier. Deze wordt vaak gebruikt om de Hollandse vlijt te karakteriseren. Vroeger werd de morele opdracht ‘eerst verzamelen, dan verbruiken’ serieus genomen. Nu dient het eerder als een goed excuus om vooral te consumeren. Na het eerdere gezwoeg is het nu de hoogste tijd om van de goed gevulde pensioenpotten te genieten.
Het herlezen van deze fabels brengt de wijsheid van vroeger tot leven. Met de rug naar de toekomst (ook een eigenaardigheidje van de Oude Grieken) zijn we nu nog in staat om in de woorden van klassieke dichters wijze lessen te lezen. En of je nu voortvarend sjeest zoals een haas, of behoedzaam sjokt als een schildpad – voor iedereen blijft het een waarheid als een grazende koe: “geen enkel dier zal het ooit gaan lukken om te springen voorbij de eigen schaduw. Zelfs niet die koe die de haas vangt. Zij kijkt wel uit.
