Het duel zal vandaag nog niet beslecht worden, maar is de eerste klap niet een daalder waard? De twee kampioenen warmen zich momenteel op in hun kleedkamers. Zij hebben reeds een lange training achter de rug. De fans zijn dan ook massaal toegestroomde om de eerste krachtmeting bij te wonen.
Als eerste komt “Data” de gevechtsarena binnen
Als eerste komt “Data” de gevechtsarena binnen. Links veren de techneuten, de business consultants en de groupies van de fysica enthousiast omhoog om deze nieuwe ster aan het firmament aan te moedigen. Hij is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een gigantische reus. En met de exponentiële toename van de kloksnelheid van microchips blijft hij maar doorgroeien. Sterk en solide komt hij over. Je verwacht niet dat hij slechts bestaat uit ‚enen en nullen’. Hij betreedt de ring niet door de touwen uit elkaar te trekken, maar transponeert zichzelf eenvoudig in het middelpunt van deze arena. Dwars door elke fysieke barrière kent hij de weg. Zijn beweeglijkheid door middel van elektrische impulsen is een magisch fenomeen. Tussen de opgestelde ontvangstmasten springt hij als een licht gewicht van hoek naar hoek.
Nu komt “Narratief” uit zijn kleerkamer
Nu komt “Narratief” uit zijn kleerkamer. Hij ziet er nu nog afgepeigerd en zwaarmoedig uit. Zijn trouwe legioen van sprooksprekers, troubadours en romanciers houdt de adem in. Met welke “deus ex machina” zal hij als duivelskunstenaar van het woord hen dit keer verrassen? Zijn behendigheid zit niet in zijn fierheid, maar in de kracht van het onverwachte. Een sprookje, een onheilsprofetie of een slaapliedje. Met slechts een paar zinnen weet hij mensen voor zich te winnen. Met een trefzeker gevoel voor detail, de verzinnebeelding van een emotie of een vreemde gedachtesprong weet hij onverwachts de wereld op de kop te zetten. Voor mij is hij dan ook de favoriet.
In de komende jaren zullen er verschillende krachtmetingen plaatsvinden tussen ‘data’ en ‘narratief’. Tussen de dingen die we “meten en becijferen” en tussen de emoties die we “aanvoelen en doorvertellen”. Harde cijfers staan lijnrecht tegenover zachte creativiteit. Als alfa-man (want opgeleid tot toeschouwer van het wereldwijde en eeuwigdurend strijdtoneel van de mensen) gaat mijn voorkeur uit naar het “Narratief”. In de verhaalkracht zie ik namelijk hoe de verbeelding volkeren heeft meegevoerd door woestijnen, naar loopgraven en richting de maan. Of te wel hoe het verhaal van Mozes het Joodse volk naar het beloofde land van melk en honing heeft gevoerd; hoe de strijdliederen de Europese soldaten als ‘slaapwandelaars‘ in de zomer van 1914 begeleidden en hoe de “We choose to go tot the Moon” toespraak van John F. Kennedy de Amerikaanse NASA-wetenschappers motiveerde tot de bouw van het Apollo-ruimtevaartuig. Allen werden begeesterd door de hoop en de droom.
Wederom een doos van Pandora?
Natuurlijk zie ik ook wel dat “Data” de mensheid veel heeft gebracht. De denkkracht ontsproten aan de ‘Vermessung der Welt’ (om kortheidshalve via de titel van de roman van Daniel Kehlmann aan het werk van de natuurvorser Humboldt en de wiskundige Gauss te refereren) staat wederom aan de poorten van een prachtige tuin, met nog niet eerder ontdekte ‘zwarte zwanen’. Door nooit eerder vertoonde rekenkracht en steeds expanderende dataverzamelingen, staan de hedendaagse onderzoekers aan de vooravond om een nieuwe schat te openen. Wederom een doos van Pandora? Wie zal het zeggen welke gaven er loskomen als we artificiële intelligentie werkelijk gaan gebruiken? Net als de eerdere ontdekking van Amerika het Koninkrijk Hispania vanaf 1492 verblijdde door de vondsten aan reusachtige voorraden zilver en goud (met torenhoge inflatie tot gevolg), zou het zomaar zo kunnen zijn dat “Data” nu als een reus op lemen voeten gaat zorgen voor een overvloed aan goede bedoelingen. De digitale geldontwaarding meen ik nu al te bespeuren.
En juist daarom meen ik – als een zo objectief mogelijke verslaggever van het aanstaande gevecht – dat “Narratief” de overwinnaar zal blijken te zijn. Alleen hij is in staat om enige waarachtige en schone redenering te bedenken uit de naderende complexiteit. Alleen dan is het mogelijk om enige samenhang te bedenken, zodat het risico op een wereld vol chaos vermeden wordt. Slechts deze kracht kan ons (met een enigszins vrolijk gemoed) leiden over het dunne, wankele koord dat gespannen is tussen de geschiedenis en de toekomst. Als een Tijl Uilenspiegel met een aanstekelijke lach kan “Narratief” ervoor zorgen dat we niet gek worden over alles wat op ons af gaat komen. Waarde toekennen en betekenis geven – het zal dankzij de verhaalkunst zijn dat we dat kunnen blijven doen. Alleen op die manier maken we ons en het gemeenschappelijke leven ‘vol van zin’.
Waarde toekennen en betekenis geven – het zal dankzij de verhaalkunst zijn dat we dat kunnen blijven doen
Er is kortom niets te vrezen. Er is nog voldoende creativiteit uit de onuitputtelijke wensput te halen om ook in de toekomst het lot van de mensheid te verklaren. Laat fantasie daarbij onze emmer zijn. Vol met associaties, oprispingen en opgewekte emoties wordt zo elke plotwending tot een waarachtig verhaal gekneed. Over woelige baren zullen de vechtersbazen “Data” en “Narratief” ons ongetwijfeld voeren.
Voor nu echter, verkies ik Narratief tot mijn favoriet. Hij is immers alleen in staat om als trouwe kapitein de bemanning hoop en moed in te boezemen. En alleen op die manier bereiken we dan veilig en opgewekt – al zwevend op een ‘soma-wolk’ – een Heerlijk, Nieuwe Wereld.
