‘Dat rapport verdwijnt in de onderste la’, zo hoor je wel eens roepen als het gaat om onwelgevallige resultaten in dikke onderzoeksrapporten. Helaas voor ministers en ambtenaren zijn deze ladekasten ‘outdated’.
Niet op de eerste plaats omdat de ladekasten fysiek niet meer bestaan. De departementen zijn immers flexibel ingericht, zodat ambtenaren hun persoonlijkheid thuis moeten laten. Naast foto’s van het gezin of de hond, is ook de stapel papier verdwenen. Geen vaste werkplek betekent geen vaste boekenkast. Nergens kan dan ook dat onwelgevallige rapport in een diepe lade belanden. Nu moeten we natuurlijk ook vaststellen dat dit tegenwoordig weinig zin heeft. Met de moderne uitvoering naar ‘waarheidsvinding’ en transparantie, waar de Jacobijnen na de Franse Revolutie slechts over konden dromen, heeft de lade tevens zijn functie verloren. In de ‘cloud’ is alles terug te vinden. Zo bewijst het bonnetje wel waar Opstelten en Teeven over zijn gestruikeld. Met de WOB in handen, kan al een e-mail met slechts de woorden ‘bedankt voor het rapport’ de minister in problemen brengen. Want ‘wat is er vervolgens mee gedaan?’. Een journalist kan in een later stadium meer vragen stellen dan tientallen wijze ambtenaren kunnen beantwoorden.
Voor inspiratie om dit vraagstuk op te lossen, zijn de lessen van wijze bureaucraten uit het buitenland meer dan welkom. Denk aan India, Venezuela of de Sovjet-Unie van weleer. Verzoeken en rapporten moeten daar in veelvoud worden ingediend. Vervolgens hanteren ze als ware specialisten de ‘stempelkussen’. Ontbreekt er een stempel, dan weigert de ambtenaar het tot zich te nemen. En als dat nog niet werkt, dan biedt de stapel uitkomst. Op bureaus en in speciale ‘wachtkamers’ liggen ze daar parmantig te wachten op behandeling.
Een eeuwig ronddraaiende Rijksleeuw biedt uitkomst
Onze moderne bureaucratie kan natuurlijk niet terug naar deze ouderwetse praktijken. Gelukkig biedt de techniek een moderne variant. Binnenkort beschikbaar in alle overheidssystemen (zoals het Digitaal Stelsel Omgevingswet, DSO) het speciaal ontworpen symbool voor ‘pending…’. Een eeuwig ronddraaiende Rijksleeuw biedt uitkomst. Dat logo tolt net zolang, totdat de behandelend ambtenaar het document aanklikt en daarmee als een ‘overheidsdaad’ bevestigt het stuk te gaan downloaden. In de tussentijd wachten we geduldig af.
